Annemieke Mol was de oudste Feldenkraispractitioner in Nederland. Wij hebben als gemeenschap veel aan haar te danken. Graag zetten wij haar dan ook even in het zonnetje. Anna Verberne vonden we bereid om verslag te doen van een gesprek wat zij met Annemieke had.

Mijn niet-aflatende nieuwsgierigheid

Annemieke Mol-Dubois ( Eindhoven 1924-Amsterdam 2021) Feldenkraispractitioner, gids en mentor. Eén van de vrouwen die met tomeloze geestdrift veel heeft betekend voor ons (oudere) Feldenkraispractitioners en de Feldenkraisvereniging. Niet alleen nationaal, maar ook internationaal. Een vrouw die de kunst van het vragen stellen tot op heden beheerst en de mens in beweging wil doorgronden.

In de oorlog studeerde jij, Annemieke, psychologie in Amsterdam. Deze studie moest je afbreken omdat de universiteit gesloten werd. Van doorstuderen was geen sprake. Omdat jij een studie wilde volgen met een medische achtergrond, koos je voor heilgymnastiek en massage (Haarlem 1944). Een opleiding die wij nu fysiotherapie noemen. Deze opleiding mocht je in de oorlog nog wel volgen.

En toen kwam de bevrijding. Brabant werd 17 september 1944 bevrijd. Eerder dan de rest van Nederland. Jij kwam in dienst van het Britse leger dat gelegerd was in Brabant (september 1944-mei 1945) om als vrijwilligster gewonde geallieerde soldaten te verplegen en stervenden te begeleiden. Dit was de tijd van het Ardennenoffensief (kerst 1944) met haar vele doden en zwaargewonde soldaten. In het hospitaal kwamen tijdens de kerstnacht de jongens meer dood dan levend binnen. Annemieke was toen twintig jaar. “Als iets noodzaak is, dan heb je ook de kracht om daarmee om te gaan”.

Dit was ook de tijd waarin het net ontdekte penicilline nog niet door de burger gebruikt mocht worden: het geneesmiddel was alleen bestemd voor de soldaten.

Meteen na de bevrijding begeleidde je een groep kinderen uit Rotterdam naar het Franse platteland (de zogenaamde kinderuitzendingen) om hen een beetje bij te laten komen van al het oorlogsgeweld.

De reis ging verder. Je ging in Londen wonen waar je tussen 1946 en 1949 als fysiotherapeute hebt gewerkt in een orthopedisch ziekenhuis.

Terug in Nederland heb je uiteindelijk het examen fysiotherapie kunnen doen. Een fluitje van een cent na zoveel opgedane ervaring in de voorbije jaren.

Tussen 1950 en 1954 was Heerlen je standplaats, waar jij werkte als hoofd fysiotherapie in een ziekenhuis.

In 1956 vertrok jij met je echtgenoot naar Tanzania om daar een ziekenhuis te bouwen. Na zeven jaar werden jullie tussen 1963 en 1980 door de WHO (World Health Organisation) uitgezonden over de hele wereld. Het opzetten van projecten rondom moeder-en-kindzorg en het bouwen van health centra was jullie taak.

Jouw kennismaking met Moshe Feldenkrais en de Feldenkraismethode was in 1978 en vond plaats in het Esalen Instituut in Big Sur, Californië, waar Feldenkrais zijn eerste workshop in Amerika gaf.

Dit instituut voor Humanistische studies speelde een sleutelrol in de ‘Human Potential Movement’, wat begon in de jaren zestig met haar focus op de mind-body connectie en haar onderzoek naar (zelf)bewustzijn. Wat omschreven werd als ‘human potentialities’. Vele ideeën die hier geïntroduceerd werden, zijn later mainstream geworden.

Jouw kennismaking met de Feldenkraismethode was een aha-beleving. “Dit heb ik eigenlijk altijd gewild in mijn leven, maar ik wist niet waar ik het zoeken moest en ineens was het daar”.

‘’Begrijpen hoe het menselijk lichaam in elkaar zit en hoe dat in verband staat met je brein. Het samengaan van lichaam en geest nam ik ineens helder en scherp waar’’.

En of de duvel ermee speelde, terugkomend in Nederland na 25 jaar in Afrika en de rest van de wereld gewoond en gewerkt te hebben met jouw gezin, begon hier in 1979 de eerste Feldenkraisopleiding met Mia Segal als trainer. Deze groep kennen wij als de eerste Hollandgroep.

Wat heeft jouw geïnspireerd?

‘’Mijn niet aflatende nieuwsgierigheid en dat is op mijn 96e nog steeds zo’’

Wat heb jij in al jouw lessen, workshops, supervisies en (senior) assistentschappen bij de trainingen van Mia Segal, ons Feldenkraispractitioners, willen meegeven?

‘’Het willen ontdekken. Ontdekken van de vele bewegingsmogelijkheden en variaties die wij hebben. Continu in beweging blijven. Er komt geen eind aan.

Het is nooit hetzelfde. De mensen die je ziet inspireren je zo, want iedereen is anders en daar haal je steeds weer nieuwe inspiratie uit.

Scherpe observatie, verschillen opmerken en vanuit die verschillen nieuwe bewegingen laten ontstaan.

Ieder van ons brengt zijn eigen kleur in de lessen die hij of zij geeft. Vergelijk het met je eigen handtekening’’.

Voor Annemieke heeft deze eigenheid te maken met ons ‘’brein, bewustzijn, bewust worden, wakker zijn, alert zijn. De gretigheid om te leren, van elkaar te leren…

Plezier hebben in continue verandering is een deel van het dagelijkse leven’’.

Hoe wil jij herinnerd worden, hoe wil jij dat ik jou herinner?

‘’Als een nieuwsgierig en enthousiast mens. Ik zoek altijd naar verbinding. Op allerlei niveaus. In kennisoverdracht, in vriendschap.

Wat ik hoop over te dragen, wat ik belangrijk vind, is om blijvende verandering, hoe klein ook, tot stand te brengen. Daarom vind ik het belangrijk om Feldenkrais deel te laten zijn van mijn, van ons, dagelijkse leven.

Steeds opnieuw veerkracht vinden om iets ‘nieuws’ te maken van dat wat moeilijk is, past bij mij. Niet bij de pakken neer zitten, ausdauer, uithoudingsvermogen. Altijd als er iets moeilijks op mijn pad komt, wil ik daar een uitdaging van maken. Eigenaardig eigenlijk’.

Ja inderdaad, op de een of andere manier vind jij steeds de uitdagingen om niet bij de pakken neer te zitten, onderzoek je de mogelijkheden die je hebt. Jij bent in staat om zin te hebben in een uitdaging. Jij wilt er altijd iets van maken. In jouw lessen ben jij als een gids. Jij gidst ons stap voor stap door de les. Bij jou is er altijd iets nieuws onder de zon, ondanks dat het spreekwoord luidt: er is niets nieuws onder de zon. ‘’Ik verveel mij bij herhaling, zeg jij’’. Jij bent een levenskunstenaar.

Ik heb jou leren kennen in 1984 tijdens de workshop die je gaf met mijn Feldenkraisdocent Henny (van der Heyden) in Nijmegen.

Jullie workshop was mijn aha-beleving. Het was voor mij een eyeopener dat je op deze manier kon leren en waarnemen. Je werd steeds bevraagd op je beelden en denkbeelden. Het woord ‘fout’ staat niet in het woordenboek. ‘Goed’ ook niet trouwens.
Kijken naar een mens en zijn of haar keuze, niet alleen naar een beweging, was wat jullie overbrachten.

Daarna heb ik vaak met je samengewerkt. Tijdens mijn eigen opleiding bij Mia Segal met jou als assistent, tijdens mijn assistentschap bij Mia met jou als senior. We hebben samen workshops gegeven. Zijn samen naar die enge anatomie-expositie in Keulen geweest, die dankzij jouw kennis veranderde van ‘gatver’ in ‘tsjonge’.

En praten, heel veel praten, gedacht en bedacht, georganiseerd en uitgevoerd in het illustere bijzijn van jou, Rineke Brinkhof en Frances Schorer.

Ik luister naar je vele verhalen en krijg er geen genoeg van.

Nieuwsgierig zijn en voorbij de bekende horizon en vanzelfsprekendheden kijken, dat heb ik in jouw nabijheid geleerd. Dit in gezelschap van veel lol, vertrouwen, schoonheid en chagrijn. Blijven groeien, in beweging blijven, vragen blijven stellen…

Deze prachtige erfenis heb ik van je gekregen. Eentje om te koesteren, eentje om door te geven, eentje om te blijven bevragen. Eentje om nooit te vergeten.

Oktober 2020
Anna Verberne